Een gemente zonder armoede
"Wanneer ik de armen te eten geef, zeggen ze dat ik een heilige ben. Wanneer ik vraag waarom de armen niets te eten hebben, zeggen ze dat ik een communist ben." (Dom Hélder Pessoa Câmara). De COVID-pandemie heeft een zware impact gehad op de levenskwaliteit van veel Brusselaars, vooral op degenen die moeite hebben om de maand rond te komen. We hebben een stijging gezien van de ongelijkheid en acute armoede in de stad. De energiecrisis heeft de koopkracht van veel werknemers aangetast. Steeds meer gezinnen hebben moeite om de stijgende huurprijzen te betalen. Tijdens de pandemie konden veel Brusselaars geen gebruik maken van tijdelijke werkloosheid of het recht op brugpensioen. Dit gold voor sommige zelfstandigen, veel kunstenaars, kwetsbare werknemers, de informele sector, studenten, ongedocumenteerde werkers en daklozen. Beide crises hebben de mentale gezondheid sterk beïnvloed, vooral bij jongeren die moeite hebben met het voorstellen van een toekomst zonder sociale zekerheid en armoede. Het aantal daklozen is toegenomen. In 2018 telden de organisaties tegen dakloosheid 4.187 mensen op straat in het Gewest. In 2022 gaat het om 7.135 mannen, vrouwen en kinderen, een stijging van bijna 60%.Brussel is een van de rijkste regio's van Europa, maar bijna een derde van de Brusselaars leeft in armoede. De rijkdom van sommigen betekent de armoede van anderen. Terwijl een handvol miljardairs elk jaar rijker wordt, worstelen steeds meer mensen om de eindjes aan elkaar te knopen. De rijkdom die we gezamenlijk creëren belandt in de zakken van een kleine elite. Denk bijvoorbeeld aan Bernard Arnault, die een groot deel van zijn vermogen naar Brussel heeft overgebracht.Ondanks de beloften van opeenvolgende regeringen om armoede te bestrijden, is er geen vooruitgang geboekt. Dit komt doordat ze de werkelijke oorzaken niet aanpakken. In plaats van de energieprijzen te bevriezen, kwamen de regeringen met premies voor een deel van de bevolking. In Brussel verwees Alain Maron mensen door naar het OCMW, dat al overbelast was. De huurprijzen blijven stijgen, maar de Brusselse regering durft geen plafond te stellen aan de huren met een bindende schaal. De Brusselse regering heeft bezuinigd op de budgetten van de regionale diensten, en de digitalisering van sociale diensten dreigt een groot aantal mensen uit te sluiten. Deze politiek duwt kwetsbare mensen verder in de problemen. Ze worden achtervolgd, gesanctioneerd of simpelweg afgewezen. Men beschouwt hen als verantwoordelijk voor hun situatie, dat is "victim blaming".Bij de PVDA willen wij niet de armen, maar de armoede uit de stad en de gemeenten verdrijven. We pleiten voor een beleid dat iedereen een waardig bestaan garandeert. Om armoede effectief te bestrijden, moeten we eerst zorgen voor toegang tot fundamentele sociale rechten, waaronder recht op huisvesting, werk, gezondheid, onderwijs en persoonlijke ontwikkeling. Voor elk van deze fundamentele rechten hebben we in ons programma specifieke prioriteiten ontwikkeld.In dit hoofdstuk benadrukken we een reeks preventieve maatregelen en specifieke voorstellen. Dit omvat onder andere het versterken van de openbare diensten, initiatieven zoals Housing First, een beleid dat daklozen zo snel mogelijk onvoorwaardelijk huisvesting en begeleiding biedt, en andere ondersteunende diensten zoals het openen van een buurthuis in elk wijk van de gemeente. Voor ons moet het OCMW garant staan voor de realisatie van de fundamentele sociale rechten. We willen sociale diensten die menselijk zijn, toegankelijk, luisterend en dienend voor de burgers, en we willen dat de rechten automatisch worden toegekend. We willen ook het recht op huisvesting en werk garanderen, ook voor mensen in kwetsbare situaties. We willen toegang tot water en energie als fundamenteel mensenrecht waarborgen.
Wat wij willen
Eén. Garantie van het recht op huisvesting voor iedereen
Armoede voorkomen doen we door toegang te bieden tot sociale rechten en vooral door toegang te garanderen tot kwaliteitsvolle huisvesting voor iedereen via een bindende regeling voor huurprijzen.
- Elk OCMW moet een gratis bemiddelings- en preventiedienst op het gebied van huisvesting voorzien. De begeleiding moet als prioriteit hebben om te allen tijde ontruiming te voorkomen, wat alleen in uiterste gevallen en enkel als een ander onderkomen gegarandeerd is, kan plaatsvinden.
- Verhuurders moeten verplicht zijn het OCMW te informeren zodra een huurder twee maanden huurachterstand heeft of bij schulden voor energie.
Helaas komen sommige mensen om verschillende redenen zonder dak terecht. Het helpen van deze mensen vereist aangepaste begeleiding en toegang tot herhuisvesting via het Housing First-systeem. Eerst een dak boven het hoofd, met psychosociale begeleiding om weer autonomie en sociale integratie te bereiken.
- We behouden een noodopvang en tijdelijke huisvesting het hele jaar door, zonder voorwaarden en zonder drempels, zowel overdag als 's nachts. Noodopvang en tijdelijke huisvesting zijn essentiële taken van het OCMW, die een volwaardige openbare dienst moeten blijven, met een waardig statuut voor de sociaal werkers, sociale bescherming en strikte regelgeving op het gebied van transparantie.
- Deze noodopvang en tijdelijke huisvesting moeten worden aangepast aan specifieke behoeften, met bijzondere aandacht voor kwetsbare personen (vrouwen, kinderen, gezinnen, LGTBQ).
- De persoon die aanklopt bij het noodopvangcentrum moet binnen de drie maanden toegang krijgen tot een woning op basis van het Housing First-principe.
- De gemeente moet maximaal gebruikmaken van haar recht om leegstaande panden terug te vorderen voor de huisvesting van daklozen.
- We willen dat de gemeenten het principe van het referentieadres breder toepassen zonder extra voorwaarden op te leggen.
Twee. Het OCMW, garant voor de realisatie van de fundamentele sociale rechten
- Het OCMW garandeert het recht op sociale hulp, als een recht, en niet als een gunst. Iedereen die aanklopt bij het OCMW moet recht hebben op onvoorwaardelijke hulp. Maatschappelijk werk is een beroep gericht op de bescherming van mensenrechten en sociaal werkers zijn er om te helpen en niet om te controleren en te sanctioneren.
- We beschermen de hoofdtaken van het OCMW op lokaal niveau en verzetten ons tegen de integratie van het OCMW in de gemeente.
- Het OCMW leidt het sociale beleid op lokaal niveau en betrekt andere organisaties op het terrein als partners, en niet als « onderaannemers ». Sociale hulp is het exclusieve terrein van de non-profitsector. We verzetten ons tegen elke vorm van commercialisering.
- We willen het leefloon verhogen tot het Europese armoedegrensniveau. Het leefloon moet onvoorwaardelijk worden verleend aan iedereen met een inkomen onder deze grens. In afwachting van een structurele verhoging op federaal niveau, moeten de Brusselse gemeenten streven naar een verhoging van het leefloon via aanvullende financiële hulp.
- We willen het percentage van de federale terugbetaling tot 100% verhogen.
- Om een kwalitatieve en op maat gemaakte begeleiding te garanderen, mag de werkdruk niet meer dan 50 actieve dossiers per sociaal werker bedragen.
- We verzetten ons krachtig tegen de toepassing van een verplichte gemeenschapsdienst.
Drie. Diensten en hulp op menselijke schaal
- De gemeentelijke openbare diensten moeten toegankelijk, binnen het bereik van iedereen en luisterend naar de burgers zijn.
- De diensten moeten toegankelijk zijn qua afstand. We garanderen diensten met fysieke/menselijke balies van hoge kwaliteit. De diensten moeten beschikken over een fysieke, open balie waar mensen zonder afspraak en zonder extra kosten terecht kunnen.
- Tegelijkertijd maken we digitale alternatieven zoveel mogelijk toegankelijk.
- De diensten moeten voor iedereen bereikbaar zijn: geen ingewikkelde termen, geen jargon, geen digitale doolhoven, maar op maat gemaakte hulp, met de inzet van een tolk indien nodig.
- De diensten moeten luisteren naar de burgers: het uitgangspunt van de ambtenaren en medewerkers aan de balie mag niet de regelgeving zijn, maar de vraag om hulp en hoe ze hieraan kunnen voldoen.
- We betrekken mensen in armoede bij alle fasen van de beleidsvorming en evaluatie van de armoedebestrijding.
- We stoppen het gebruik van deurwaarders. We willen dat de gemeentelijke instellingen en diensten geen gebruik maken van incassobureaus en deurwaarders voor het innen van onbetaalde facturen.
- We willen in alle openbare en para-öfficiële diensten en instellingen het creëren van gebruikerscollectieven bevorderen en de raden van bestuur openen voor vertegenwoordigers van gebruikers, belangengroepen en personeel.
Vier. Strijd tegen onderbescherming en automatische toekenning van rechten
- De voorwaarden voor het verkrijgen van sociale rechten moeten worden vereenvoudigd, met als doel dat deze rechten zoveel mogelijk onvoorwaardelijk worden gegarandeerd.
- Het is aan de autoriteiten om automatisch te controleren, zonder dat de persoon zelf een aanvraag hoeft te doen, of hij recht heeft op hulp. Rechten moeten, waar mogelijk, worden verleend op basis van inkomen en niet op basis van de sociale status van de personen.
- Sociaal werkers moeten proactief zijn en situaties van onderbescherming (potentieel) kunnen detecteren en zorgen voor toegang tot sociale rechten voor iedereen.
- We willen dat het principe van « only once » systematisch wordt toegepast, dat wil zeggen dat eenmaal ingediende documenten hergebruikt kunnen worden voor andere aanvragen.
Vijf. Een vast dienstverband, ook voor mensen in kwetsbare situaties
- De gemeenten zijn zelf een belangrijke werkgever. We verzetten ons tegen elke vorm van uitbesteding van taken en diensten en tegen het toenemende vervangen van banen door vrijwilligerswerk. De gemeente moet kwaliteitsvolle banen aanbieden en ook banen voorzien voor mensen in kwetsbare situaties.
- We richten ons niet op diploma's, maar waarderen de vaardigheden die door ervaring zijn opgedaan. Kandidaten worden niet alleen geselecteerd op basis van schriftelijke tests, maar ook op basis van praktische examens, die even zwaar meetellen.
- Het OCMW moet kwaliteitsvolle en nabijheid gerichte socio-professionele begeleiding bieden die leidt tot een kwaliteitsvolle baan. Ze passen een integrale benadering toe die niet alleen rekening houdt met werkgerelateerde elementen, maar ook met welzijnselementen.
- Socioprofessionele trajecten worden gebruikt als pedagogische instrumenten en instrumenten voor emancipatie, en niet als middelen van controle of verplichting. We werken uitsluitend samen met non-profitorganisaties die de nodige expertise en begeleiding kunnen bieden.
- De gemeente moet investeren in banen via sociale werkplaatsen en in de lokale diensteneconomie. Via initiatieven zoals sociale supermarkten of buurtrestaurants willen we banen creëren voor de meest kwetsbare groepen in een werkbare omgeving met een laagdrempelige instap.
- Voor mensen die om verschillende redenen niet of niet langer op de arbeidsmarkt kunnen functioneren, kan een vorm van arbeidszorg een stabiele werkplek bieden. Dit mag echter niet fungeren als een springplank naar de arbeidsmarkt.
Zes. Een buurthuis in elke wijk van de gemeente
- Voor elke wijk van Anderlecht willen we een buurthuis. Dit biedt sociale diensten op laagdrempelig niveau en streeft ernaar de fundamentele sociale rechten van alle wijkbewoners te realiseren.
- Rond een kopje koffie of thee worden de wijkbewoners geholpen met administratieve vragen, het doorlichten van hun energiefactuur of andere problemen.
- Het buurthuis biedt, in samenwerking met de eerstelijnsorganisaties in de wijk, budgetbegeleiding, hulp bij huisvesting en socio-professionele begeleiding. Het biedt ook ondersteuning bij gezondheidsproblemen, schulden aan energie en water, hulp bij onderwijs en opvoeding, en medische hulp via verpleegkundigen.
- Sociaal werkers zijn actief op het terrein; huisbezoeken en nabijheidswerk stellen hen in staat om diegenen te bereiken die om welke reden dan ook niet naar het buurthuis komen. Deze teams bouwen vertrouwensrelaties op die het mogelijk maken om mensen rechtstreeks door te verwijzen naar medische of sociale hulpdiensten.
- Het buurthuis organiseert ontmoetingsmomenten en activiteiten om een solidaire wijk op te bouwen.
- In de buurthuizen krijgen mensen in armoede een stem en dragen zij bij aan de ontwikkeling en evaluatie van het beleid in de strijd tegen armoede. Dit is iets wat hen in onze huidige samenleving veel te vaak wordt ontzegd. We willen de « cultuur van stilte » doorbreken en een individuele en collectieve bewustwording ontwikkelen.